Zapewnienie bezpieczeństwa w pracy to kluczowe zasady, które powinny obowiązywać w każdej firmie. Jednostką odpowiedzialną za ich przestrzeganie jest służba BHP. Choć rola pracowników służby jest często niedoceniana, stanowi podstawę bezpiecznego funkcjonowania firmy.

Czym jest bezpieczeństwo i higiena pracy?

Bez względu na to, czy służbę BHP stanowi kilkuosobowy zespół, czy jedna osoba, ma ona za zadanie wdrażać i koordynować reguły bezpieczeństwa i higieny pracy w konkretnej jednostce. Jej odpowiedzialność dotyczy przede wszystkim minimalizowania zagrożeń wypadków, zwiększanie świadomości pracowników, a także reagowanie w sytuacjach nagłych.
Rolą służb BHP jest również wzmacnianie i nadzór kultury pracy poprzez uświadamianie zagrożeń oraz konieczności stosowania środków prewencyjnych, takich jak odpowiednia odzież robocza, obuwie ochronne czy środki ochrony osobistej.
Działania te oparte są na identyfikacji zagrożeń, przygotowaniu i wdrażaniu procedur, jak również przeprowadzaniu szkoleń.
Higiena pracy to również dbanie o przyjazne środowisko pracy sprzyjające efektywności i zaangażowaniu pracowników.

Zadania służby Bhp w zakładzie pracy

Zadania służby BHP w zakładzie pracy są różnorodne i obejmują szeroki zakres działań, mających na celu zapewnienie bezpiecznych warunków pracy wszystkim pracownikom.

Obowiązki pracowników działu BHP obejmują szeroki zakres. należą do nich m.inn.:

• przeprowadzanie inspekcji miejsc pracy oraz przestrzegania przepisów i zasad BHP
• przygotowywanie i nadzór nad przestrzeganiem procedur zapobiegającym wypadkom obowiązujących w firmie
• informowanie na bieżąco pracodawcy o zauważonych nieprawidłowościach i zagrożeniach oraz przedstawienie możliwych rozwiązań ich usunięcia
• przynajmniej raz w roku przeprowadzenie analizy stanu bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przedstawienie pracodawcy propozycji działań, które mają na celu zminimalizowanie zagrożeń życia lub utraty zdrowia pracowników
• przygotowanie szczegółowych instrukcji BHP na poszczególne stanowiska pracy lub wystawianie opinii na ich temat
• konsultacje dotyczące organizowania miejsca pracy, w szczególności tam, gdzie występują czynniki niebezpieczne, uciążliwe lub szkodliwe dla zdrowia, a także ocena ryzyka zawodowego
• monitorowanie środowiska pracy - ocena jego jakości (np. poziomu hałasu, substancji chemicznych) i podejmowanie działań korygujących
• badanie okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy, analiza ich przyczyn oraz wdrażanie działań zapobiegawczych, które pozwolą uniknąć podobnych sytuacji w przyszłości.
• prowadzenie rejestrów, kompletowanie i przechowywanie dokumentów dotyczących wypadków przy pracy, stwierdzonych chorób zawodowych i podejrzeń o takie choroby, a także przechowywanie wyników badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy

Kto może zostać pracownikiem służby BHP?

Aby zostać -pracownikiem działu bezpieczeństwa i higieny pracy, trzeba posiadać odpowiednie wykształcenie lub kwalifikacje.
Szczegółowe wymagania w tym zakresie określa rozporządzenie Rady Ministrów z 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy.

Zgodnie z par. 4 ust. 1 rozporządzenia, wyróżnia się pięć etapów kariery pracowników:

1. inspektor ds bhp - może nim zostać osoba, która posiada wykształcenie techniczne o profilu bezpieczeństwa i higieny pracy
2. starszy inspektor ds bhp - może nim zostać osoba posiadająca zawód technika bhp oraz co najmniej 3-letni staż pracy w służbie bhp lub posiadająca wyższe wykształcenie o tym kierunku
3. specjalista ds bhp - to osoba, która posiada wyższe, kierunkowe wykształcenie oraz co najmniej roczny staż pracy w służbie bhp
4. starszy specjalista ds bhp - poza wyższym wykształceniem musi posiadać trzyletni staż pracy w zawodzie
5. główny specjalista ds bhp - jego staż zawodowy musi wynosić minimum pięć lat

Trzeba zaznaczyć, że pracodawca nie ma obowiązku automatycznego awansowania pracownika w związku z osiągnięciem odpowiednio długiego stażu pracy.

Komu podlega służba BHP?

Bezpośrednim przełożonym służb jest pracodawca, a także organy nadzoru państwowego - Inspekcja Pracy. Pracodawca jest obowiązany do stworzenia bezpiecznych warunków i higieny pracy w firmie. Natomiast Państwowa Inspekcja Pracy kontroluje i nadzoruje przestrzeganie przepisów BHP na terenie zakładu pracy. Może nakładać kary w przypadku zaniedbań pracodawcy, ale należy pamiętać również o tym, że pracownicy także mają obowiązek przestrzegania przepisów i zasad bezpieczeństwa. Należy do nich m.inn.: noszenie odzieży roboczej, butów ochronnych, czy masek ochronnych i innych środków ochrony osobistej.

Czy zawsze firma musi zatrudnić pracownika BHP na umowie o pracę?

Zgodnie z art. 23711 § 1 k.p., obowiązek utworzenia służby bhp (zatrudnienie etatowego pracownika) powstaje w momencie zatrudnienia więcej niż 100 pracowników.
W przypadku, kiedy pracowników jest mniej niż 100, pracodawca może powierzyć wykonywanie obowiązków osobie zatrudnionej na innym stanowisku lub spoza zakładu pracy, jeśli żadna z zatrudnionych osób nie ma odpowiednich kwalifikacji.

Jeśli pracodawca posiada wymagane kwalifikacje, w pewnych przypadkach może sam wykonywać obowiązki służby bezpieczeństwa i higieny pracy:

• zatrudnia do 10 pracowników albo
• zatrudnia do 50 pracowników i jest zakwalifikowany do grupy działalności, dla której ustalono nie wyższą niż trzecia kategorię ryzyka w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych

Podsumowując, służba BHP jest głównym elementem każdej firmy, ponieważ ma bezpośredni wpływ na zdrowie i bezpieczeństwo pracowników. Jej odpowiednie funkcjonowanie wymaga ciągłej uwagi, inwestycji w rozwój pracowników oraz dostosowywania się do zmieniających się warunków pracy i otoczenia biznesowego. Współcześnie coraz częściej podkreśla się potrzebę zatrudnienia przynajmniej jednej osoby odpowiedzialnej za BHP w każdej firmie. Dlatego też należy traktować ją jako inwestycję w dobro pracowników oraz stabilność i efektywność przedsiębiorstwa.